Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen


nl:kaarten:kaarten_blaeu_verbiest

De wereldaarten van Blaeu en Verbiest

blaeu_china.jpg Het scheepvaartmuseum heeft twee wereldkaarten in de collectie door ver van elkaar verwijderde cartografen gemaakt zijn en die toch alles met elkaar te maken hebben. De kaart uit 1674 van Ferdinand Verbiest, hofastronoom voor de chinese 康熙 (Kangxi) keizer is gebaseerd op dezelfde informatie als de wereldkaart van Blaeu uit 1648. De Blaeu kaart liet onder meer nieuwe kennis van China zien. En die kennis kwam weer van een andere Jezuit, Martino Martini. Martini had in China aan cartografie gewerkt en is tijdens een reis terug naar Rome via Amsterdam gereisd om met Blaeu te werken aan een nieuwe kaart van China voor diens atlas. Die atlas ging weer terug naar China waar hij als basis diende voor de kaart van Verbiest.

blaeu_atlas.jpgMartino Martini was een jezuïet die wis- en sterrenkunde had geleerd van Athanasius Kircher (die later Toonneel van China zou schrijven) tijdens de Ming periode naar China ging, het land verkende en in kaart bracht en het einde van de Ming (en het tumultueuze begin van de Qing) meemaakte. Daarna ging hij terug naar het westen om met de kerk in Rome te overleggen. Bij de reis naar het westen nam hij zijn kaarten mee en maakte op weg naar Rome een flinke omweg langs de cartografen en drukkers van Europa om zijn kaarten bekend te maken. In Amsterdam werkte hij samen met Joan Blaeu aan diens wereldatlas. De atlas heeft een heel boek met kaarten van China, allemaal het werk van Martino Martini. Het boek over China draagt zijn naam dan ook op het titelblad. Blaeu gebruikte Martini's kaarten ook in zijn grote wereldkaart. Die kaart werd weer verstuurd naar China waar Ferdinand Verbiest, een andere jezuïet aan het hof van de Qing keizer de wereldkaart van Blaeu gebruikte voor zíjn wereldkaart. blaeu_overzicht.jpg

verbiest_overzicht01.jpg De eerste jezuïet in China, Matteo Ricci, had ook een grote wereldkaart gemaakt om de chinezen te laten zien hoe de wereld eruit zag. Het was een kaart waar men omheen kon staan, met allemaal wetenswaardigheden over landen en over astronomie in de marges van de kaart. Verbiest wilde de nieuwe Qing keizer, de 康熙 keizer ook zo'n kaart aanbieden maar dan gebaseerd op de allernieuwste kennis uit het centrum van kaartenmakers: de werkplaats van Joan Blaeu. Het is een indrukwekkende kaart met veel informatie over landen in de kantlijnen. De projectie is overgenomen van de Blaeu wereldkaart, de wereld wordt afgebeeld als twee halfronden en niet als één doorlopende kaart zoals de kaart van Ricci.

verbiest_porto.jpg Net als bij Ricci vertelt de kaart ook het verhaal van de jezuïten zelf. Het vertrekpunt van de jezuïeten is op de kaart aangegeven. Vreemd genoeg met het karakter 巴 (bā) en niet met een bootje met mannetjes erin zoals bij Ricci. Met 巴 wordt tegenwoordig vaak een bar bedoeld, het klinkt immers als het westerse bar. Maar waarschijnlijk bedoelde Verbiest toch iets anders dan het nachtleven van Lissabon. Waarschijnlijk bedoeld hij hier hoop.

Geotag (locatie) voor:
nl/kaarten/kaarten_blaeu_verbiest.txt · Laatst gewijzigd: 2024/01/03 17:47 door Edwin Wisse