De meridiaan van Arago
Parijs heeft geen gebrek monumenten
en standbeelden. Het grootste monument is zo groot als de binnenstad
van Parijs zelf en strekt zich uit van de noordkant van de
périferique tot de zuidkant. Toch is het een monument waar je zo
langs loopt, of recht erover heen als je niet weet waar je op moet
letten. Het monument voor Arago is de meridiaan van Parijs. Het
monument bestaat uit koperen plaatjes van ongeveer 5 centimeter die op
de stoep bevestigd zijn op plekken waar de meridiaan de straten
kruist.
Je kan het monument aflopen van
de noordkant van de périferique tot de zuidkant (of omgekeerd
natuurlijk). De wandeling gaat (vanaf het noorden) door Montmartre
over smalle straatjes, via het 9e arrondisement via het Louvre naar de
Seine, over de voetbrug de Seine over en dan door Saint Germain du
Pres via de Jardin du Luxembourg naar het observatorium van Parijs,
net ten zuiden van het observatorium staat de lege sokkel waar ooit
het beeld van Arago stond. De wandeling naar het zuiden naar de
périferique is minder interessant.
En overal ben je op zoek naar de
medaillons op de grond met daarop de naam Arago. De medaillons liggen
precies op de meridiaan van Parijs. De meridiaan van Parijs is het
minder bekende broertje van de meridiaan van Greenwich. En allebei
hebben ze een hele familie van andere meridianen. Lange tijd was er
geen standaard meridiaan en was die ook niet nodig. Een kaartenmaker
kon zijn eigen meridiaan kiezen en zolang hij deze maar consequent
over de eigen kaarten gebruikte waren de kaarten onderling
aansluitbaar. In de zeventiende eeuw legde men de kaartmeridiaan bij
voorkeur in de Atlantische Oceaan zodat je geen oost-westverwarring
had over land. De meridiaan van Greenwich is de standaard geworden
voor de kaart en voor de standaard tijdmeting. Maar de meridianen van
Greenwich en Parijs waren dus geen concurrenten. Iedere stad, of
tenminste ieder land had een eigen meridiaan om de lokale tijd te
bepalen en daarmee de tijd voor het land (Zoals
de meridiaan van Nanjing gebruikt
werd voor de tijd in China) . Er was tot voor kort geen universele
globale tijdsstandaard. Men bepaalde lokaal de tijd door de passage
van zon en sterren door de lokale meridiaan te meten. Een lokale
meridiaan was dus nodig voor tijdrekening.
De meridiaan van Parijs was
allereerst de basis voor de meter en is ook lange tijd gebruikt als
referentie voor kaarten. De Fransen wilden dat dat stukje geschiedenis
niet helemaal in de vergetelheid mocht raken. Toen ze een prijsvraag
uitschreven voor een nieuw monument voor Arago diende een Belgische
kunstenaar het idee in om de meridiaan uit te zetten door de stad. Op
straat zijn de medaillons op de stoepen aangebracht. Het levert een
bijzondere wandeling op waarbij je zo recht mogelijk door Parijs loopt
door straten waar je anders als toerist niet zou komen.
Buiten Parijs strekt de meridiaan zich nog verder uit en is aangegeven met een rij bomen: la méridienne verte. In Parijs wordt deze niet met een rij bomen aangegeven maar met een reeks met een aantal medaillons zoals de Arago medaillons, in het Jardin de Luxembourg zie je er een paar. La méridienne loopt helemaal van Duinkerken tot de Pyreneeën, het stuk wat oorspronkelijk met triangulatie is ingemeten om de meridiaan te bepalen en om de meter vast te leggen.