Edwins wiki

In de stad Nanjing, naast het Xuanwumeer (玄武) in het midden van de stad ligt de Purperen Berg (紫 金山). De Purperen Berg is tegenwoordig omgeven door de stad Nanjing maar is zelf niet bebouwd met nieuwe huizen. Daardoor is het een oase tussen de oude stad aan de ene, en de uitgestrekte nieuwe wijken aan de andere kant van de berg. Op en rond de berg vind je de mausoleums van de eerste Ming (洪武) keizer, die van Nanjing de hoofdstad maakt, en van Sun Yat-sen (孙中山) de eerste president van China. Je kan met een kabelbaan naar de top van de berg en van daar terug naar de stad onderaan de berg lopen. Je loopt daar tussen de bomen en het uitzicht is prachtig.

Op een van de toppen van 紫金 山 staat de sterrenwacht van Nanjing. De sterrenwacht is alleen nog maar in gebruik als deel van de universiteit. De telescopen worden niet meer gebruikt omdat het licht van de stad en de luchtvervuiling waarnemingen onmogelijk maakt. Het was nooit een ideale plaats voor een sterrenwacht. Het klimaat is warm en vochtig in Nanjing en het is vaak bewolkt.

Toch werd de sterrenwacht tot in de twintigste eeuw gebruikt voor waarnemingen en voor nauwkeurige bepaling van de tijd. Er staat nog een meridiaankijker van na de revolutie. Een meridiaankijker staat precies op de plaatselijke meridiaan en wordt gebruikt om te meten wanneer een ster, of de Zon, de lokale meridiaan passeert. Daarmee kan dan de lokale tijd berekend worden. De foto laat een van de meridiaankijkers zien. Het is een kleine kijker omdat het niet bedoeld was om diep in het heelal te kijken, het is een meetinstrument om de tijd van de passage van een ster te meten. De kijker is dus klein, maar wel heel nauwkeurig.

De sterrenwacht lag ook dicht bij de macht in de tijd dat Nanjing de hoofdstad was. In de sterrenwacht staan nog steeds een aantal historische instrumenten van lang geleden. Sterrenkundige waarnemingen waren van groot belang voor de chinese keizers. De keizer regeerde met het mandaat van de hemel. De hemel, de stand van de planeten, bepaalde de juiste datum voor staatszaken. De kalender moest dus kloppen. Dat laatste was nog niet zo eenvoudig omdat men in China een kalender had die zowel op de beweging van de Zon als de Maan was gebaseerd. En de kalender klopte niet. De nieuwe Ming dynastie had dus een sterrenwacht nodig. Een aantal instrumenten werden uit Kaifing overgebracht en opgesteld op de Purperen berg in Nanjing, dicht bij het nieuwe paleis. De foto's tonen twee van de grote instrumenten die de chinezen gebruikten om de posities van de planeten te meten. Zo'n meetinstrument heet een armillarium. Deze zijn gemaakt in 1437, vóór het begin van de Ming dynastie.

Toen Matteo Ricci onderweg naar Beijing in Nanjing de sterrenwacht bezocht viel hem vooral op dat de instrumenten op de sterrenwacht helemaal niet geschikt waren voor die plaats. Ze waren immers gemaakt voor Kaifeng, wat op een hogere breedtegraad ligt. Omdat Matteo Ricci in zijn opleiding tot missionaris ook sterrenkunde had bestudeerd moet hij bekend zijn geweest met een armillarium en geweten hebben hoe je zo'n instrument bediend. Armillaria werden in Europa gebruikt om de posities van de planeten, Zon en sterren te meten. Hij wist de de as van een ecliptisch armillarium naar de poolster moest wijzen dus hij zag al vlug dat er iets mis was met het armillarium in Nanjing. Dat bracht hem ertoe naar Rome te schrijven dat een missionaris-astronoom in China wel eens veel zou kunnen bereiken. Een kalender was essentieel voor staatszaken maar een kloppende kalender was een bron van zorg voor de chinese astronomen.

Veel later stond een van Matteo Ricci's opvolgers weer naast zo'n prachtig bronzen instrument, in Beijing ditmaal. Ferdinand Verbiest was lang na Ricci naar China gekomen. De jezuïeten hadden al een sterk verbeterde kalender gemaakt voor de keizer maar door intriges aan het hof waren de jezuïeten in ongenade gevallen. Verbiest had één kans om te laten zien dat de verbeterde kalender beter was dan de chinese kalender. Hij moest een aantal voorspellingen doen, waaronder de hoogte van de zon op een gegeven datum. De hoogte werd gemeten met een gnomon. Een gnomon is een soort zonnewijzer die alleen gebruikt wordt om de hoek tussen Zon en horizon te meten. Omdat een gnomon precies op de lokale meridiaan staat opgesteld (in noord zuid richting) laat hij de hoek zien op het moment dat deze het grootst is. Die gnomon waar ooit Ferdinand Verbiest naast stond om het gelijk van zijn kalender te bewijzen is later van Beijing naar Nanjing verhuisd. En nu staat hij op de Purperen Berg, naast de andere oude bronzen instrumenten en vlak bij de moderne versie van de gnomon: de meridiaankijker.